Αιθέρια έλαια, Ιδιότητες & Εφαρμογές.

Τα αιθέρια έλαια είναι οργανικές ενώσεις πτητικών αρωματικών εστέρων ή αιθέρων, που περιέχονται στα διάφορα μέρη των φυτών (φύλλα, άνθη, ρίζα, καρπός, κουκούτσι ή φλοιός).

Η παραγωγή τους γίνεται με πίεση, έκθλιψη, εκχύλιση ή απόσταξη με υδρατμούς. 
Η πλειονότητα των αιθερίων ελαίων είναι άχρωμα και έχουν υψηλό δείκτη διάθλασης. Είναι διαλυτά στους περισσότερους οργανικούς διαλύτες, αλλά παρουσιάζουν πολύ μικρή διαλυτότητα στο νερό και μικρότερη πυκνότητα από αυτό. Βρίσκονται σε υγρή μορφή σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, αλλά γίνονται πτητικά σε θερμοκρασίες βρασμού (μεταξύ 50 – 320°C). Λόγω της μεγάλης πτητικότητας τους έχουν χαρακτηριστικό άρωμα, το οποίο διεγείρει τις οσφρητικές νευρικές απολήξεις μεταφέροντας αντίστοιχα ερεθίσματα στον εγκέφαλο. Σε αυτή τη βάση αναπτύχθηκαν οι αρχές της αρωματοθεραπείας.

Η αρωματοθεραπεία είναι μια εναλλακτική επιστήμη που χρησιμοποιεί τα αιθέρια έλαια από τα φυτά για να θεραπεύσει σωματικές και ψυχικές ασθένειες. Υπάρχουν δύο κλάδοι της αρωματοθεραπείας, η αισθητική και η ολιστική. Η πρώτη αφορά την εφαρμογή αιθερίων ελαίων από αισθητικούς μόνο εξωτερικά, ενώ η δεύτερη συνδυάζει τη χρήση αιθερίων ελαίων και τη τεχνική του massage.

Ιστορία
Η ιστορία χρήσης των αιθέριων ελαίων πάνω στο ανθρώπινο σώμα άρχισε από το 2.000 π.Χ. Στη Βίβλο υπάρχουν στοιχεία για τη χρήση φυτών και ελαίων για θεραπευτικούς αλλά και θρησκευτικούς σκοπούς.
Οι Αιγύπτιοι τα χρησιμοποιούσαν ευρύτατα για δημιουργία καλλυντικών αλλά και για να ταρριχεύουν τους νεκρούς τους. Στην Κίνα ήταν γνωστά ίσως και πριν από αυτή την εποχή. Σταδιακά η χρήση τους πέρασε στους Έλληνες και στους Ρωμαίους, οι οποίοι με τη σειρά τους έφεραν την ιδέα και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Το Μεσαίωνα αποτελούσαν βασικά σκευάσματα για τη θεραπεία διαφόρων καταστάσεων και παθήσεων. Το παλαιότερο μάλιστα γραπτό κείμενο για χρήση αιθέριων ελαίων στην Αγγλία χρονολογείται από το 13ο μ.Χ. αιώνα. Από τότε παρατηρείται και μεγάλη αύξηση, τόσο στην παραγωγή αρωματικών ελαίων, όσο και στην εφαρμογή τους σε διάφορες μορφές θεραπείας. Στην εποχή μας επανέρχονται ξανά και δυναμικά στη ζωή μας με διάφορους τρόπους τόσο για τον καλλωπισμό του προσώπου και του σώματος αλλά και για θεραπευτικούς σκοπούς. Η τάση των ανθρώπων για επιστροφή σε φυσικές θεραπευτικές μεθόδους είναι αναμφισβήτητη και λαμβάνει διαστάσεις μέρα με τη μέρα.

Εφαρμογές
Τα αιθέρια έλαια εφαρμόζονται με τους εξής τρόπους:

Εξωτερικά 
Εισπνοές: Προσθέτουμε μερικές σταγόνες αιθέριου ελαίου σε μια κατσαρόλα με νερό που βράζει και κάνουμε βαθιές εισπνοές πάνω από το δοχείο. Τοποθετούμε μια πετσέτα γύρω από το κεφάλι μας και το δοχείο για να μη χάνονται οι υδρατμοί. Προσοχή να μη καούμε από τους ατμούς.

Λουτρό: Προσθέτουμε μερικές σταγόνες αιθέριου ελαίου στο ζεστό νερό του μπάνιου. Τα αρώματα που εκλύονται προκαλούν ευεξία, τόνωση και ανακούφιση, ανάλογα με τις ιδιότητες του αιθέριου ελαίου που θα επιλέξουμε.

Κομπρέσες και επιθέματα: Προσθέτουμε μερικές σταγόνες αιθέριου ελαίου σε 1 lt νερό και ανακατεύουμε καλά. Με αυτό το νερό βρέχουμε κομπρέσες και τις χρησιμοποιούμε στο σημείο που θέλουμε να περιποιηθούμε. Είναι μέθοδος που χρησιμοποιείται σε ημικρανίες, ρευματισμούς, αρθραλγίες και μυαλγίες, δερματικούς ερεθισμούς και κνησμό, ευρυαγγείες, κιρσούς κτλ.

Εντριβές: Συνήθως προσθέτουμε αιθέρια έλαια στα λάδια βάσης, σε αναλογία 2-3%, και κάνουμε εντριβές (massage) στο σώμα. Οι εντριβές μπορεί να γίνουν για την ανακούφιση από ρευματισμούς, αρθραλγίες, μυαλγίες, νευραλγίες, πιασίματα, κρυώματα, καθαρισμό και απολέπιση του δέρματος, massage χαλάρωσης ή ακόμα και για αισθησιακό massage.

Στοματικές πλύσεις: Μερικά αιθέρια έλαια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για στοματικές πλύσεις και γαργάρες, αφού αραιωθούν πρώτα σε λίγο νερό.

Αρωματισμός χώρου: Προσθέτουμε μερικές σταγόνες αιθέριου ελαίου σε δοχείο με καυτό νερό ή νερό που βράζει (όπως στις εισπνοές) ώστε να διαχυθεί με τους υδρατμούς το άρωμα στην ατμόσφαιρα του χώρου. Επίσης μπορούμε να ρίξουμε λίγες σταγόνες στα ξύλα του τζακιού ή στις ειδικές συσκευές καύσης, σε κεριά για την απορρόφηση του καπνού του τσιγάρου ή στα συρτάρια και τα ντουλάπια για καταπολέμηση του σκόρου και αρωματισμό.

Καθαριότητα σπιτιού: Μερικά έχουν αντιβακτηριδιακές και αντισηπτικές ιδιότητες, ενώ άλλα απλά αρωματίζουν με ευχάριστο και φυσικό τρόπο.

Μαγειρική και ζαχαροπλαστική: Μερικά αιθέρια έλαια μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη κουζίνα, για να δώσουν άρωμα στα φαγητά και τα γλυκά σας. Προσοχή όμως γιατί δεν είναι όλα κατάλληλα για εσωτερική λήψη.

Παρασκευή καλλυντικών: Τα αιθέρια έλαια μπορούν να προστεθούν σε κρέμες, αλοιφές,λοσιόν, καλλυντικά και αποσμητικά για τη περιποίηση προσώπου και σώματος, αλλά και για την αντιμετώπιση κάποιου χρόνιου ή οξέος δερματολογικού προβλήματος.

Β. Εσωτερικά

Τα αιθέρια έλαια για εσωτερική χρήση θα πρέπει να είναι απολύτως φυσικά και απαλλαγμένα από προσμίξεις και χημικά.

Προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για εσωτερική λήψη, πρέπει ν’ αναμιχθούν με κάποιο αφέψημα, βάμμα ή με διάφορα καθαρά βρώσιμα λάδια. Δε θα πρέπει να χρησιμοποιούνται αυτούσια, χωρίς να προστεθούν στα πιο πάνω μέσα, γιατί είναι ερεθιστικά και μπορεί να προκαλέσουν δηλητηριάσεις ή σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις.
Τα αιθέρια έλαια επίσης έχουν αντιμικροβιακή δράση. Για να διαπιστωθεί ποιο αιθέριο έλαιο είναι κατάλληλο για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου μικροοργανισμού που μας απασχολεί, υπάρχει η δυνατότητα του αρωματογράμματος.

Μερικές συμβουλές χρήσης

• Τα αιθέρια έλαια δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά την εγκυμοσύνη και τη γαλουχία, σε βρέφη και παιδιά κάτω των 3 ετών. Σε μεγαλύτερα παιδιά να χρησιμοποιούνται προσεκτικά στις δοσολογίες που συστήνονται από τον ειδικό.
• Τα αιθέρια έλαια δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να έρχονται σε επαφή με τα μάτια.
• Χονδρικά, 1 ml αιθέριου ελαίου δίνει 20 σταγόνες. Χρησιμοποιούμε μέχρι 6 στη συσκευή καύσης, 10 στο λουτρό, 7 στο ποδόλουτρο, 18 στα 30 ml λαδιού για μασάζ, 9 σε 30 gr κρέμας βάσης.
• Όταν κάνουμε εισπνοές, τα μάτια πρέπει να είναι κλειστά.
• Να χρησιμοποιείτε πάντα φυσικά λάδια βάσης (carrier oils) για τη διάλυση τους. Ποτέ συνθετικά.
• Να αποφεύγεται η χρήση των αιθερίων ελαίων από άτομα που πάσχουν από υπέρταση και επιληψία, χωρίς συμβουλή ιατρού.
• Τα αιθέρια έλαια για εσωτερική χρήση πρέπει να λαμβάνονται πάντα διαλυμένα, με τους τρόπους που προανέφερα.
• Άτομα που κάνουν ομοιοπαθητική να αποφεύγουν να χρησιμοποιούν αιθέρια έλαια που περιέχουν καμφορά και μέντα.
• Αναλυτικές οδηγίες και προφυλάξεις χρήσης των αιθέριων ελαίων θα βρείτε παρακάτω.
• Οι παραπάνω πληροφορίες είναι ενημερωτικού χαρακτήρα και δεν αποτελούν ιατρική οδηγία. Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας πριν προχωρήσετε στη χρήση ή λήψη κάποιου τέτοιου σκευάσματος.

Προφυλάξεις χρήσης αιθέριων ελαίων

Χρησιμοποιήστε τα αιθέρια έλαια με φειδώ και προσοχή. Είναι εξαιρετικά συμπυκνωμένες και πολύ ισχυρές ουσίες.

Να μην τα βάζετε σε βλεννογόνους ιστούς, στα μάτια ή τη περιοχή γύρω από τα μάτια.

Αν έρθουν σε επαφή με αυτές τις περιοχές, ξεπλύνετε με φυτικό λάδι ή έστω νερό και ενημερώστε το γιατρό σας.

Απαγορεύεται η απευθείας χρήση τους στο δέρμα (εξαιρούνται όσα αναφέρουν διαφορετικά, ρητώς, στις οδηγίες χρήσης τους).

Να κρατάτε πάντα τα φιαλίδια με τα αιθέρια έλαια μακριά από παιδιά. Η πλειοψηφία των ελαίων είναι απαραίτητο να αραιωθούν πριν τη χρήση σε κάποιο έλαιο βάσης ή συνδυασμό τους.

Πρέπει να γίνεται πάντα δερματικό τεστ ανοχής στο εσωτερικό του αγκώνα ή του καρπού, τουλάχιστον 24 ώρες πριν από τη κανονική χρήση.

Αν παρατηρήσετε αντίδραση (ερυθρότητα, ερεθισμό, κνησμό κτλ.), μη χρησιμοποιήσετε το μείγμα. Ορισμένα έλαια προκαλούν φωτοευαισθησία (όπως αγγελική, πορτοκάλι, περγαμόντο, λεμόνι κτλ.).

Μετά την εφαρμογή αυτών των ελαίων, να αποφεύγεται η έκθεση στο ηλιακό φως.
Σε γενικές γραμμές, απαγορεύεται η χρήση των αιθέριων ελαίων σε εγκύους ή θηλάζουσες γυναίκες, σε άτομα με επιληψία ή με χρόνιες νόσους, σε βρέφη και παιδιά κάτω των 3 ετών, χωρίς ιατρική οδηγία.
Οι ενέσεις αιθέριων ελαίων απαγορεύονται αυστηρά. Σε περίπτωση ύπαρξης ιστορικού αναπνευστικής αλλεργίας, να αποφευχθεί η απευθείας εισπνοή των ατμών των αιθέριων ελαίων.

Μην συνδυάζετε αιθέρια έλαια και φαρμακευτική αγωγή οποιασδήποτε φύσης, χωρίς ιατρική οδηγία.

Η χρήση τους θα πρέπει πάντα να γίνεται με σύνεση και με σύμβουλο τις οδηγίες χρήσης και τις ενδείξεις - αντενδείξεις του κάθε ελαίου. Ζητήστε τη συνδρομή εξειδικευμένου αρωματοθεραπευτή για οποιαδήποτε θεραπευτική ένδειξη ή θεραπεία από του στόματος.